Anısına: Michel Jourdan

10 Ağustos 1934’te, Fransa’nın Nice kentinde doğan Michel Jourdan, gençlik yıllarında söz yazarlığı yapmak üzere Paris’e gelmesinin ardından çaldığı tüm kapıların yüzüne kapanması üzerine yük taşımacılığı da dâhil olmak üzere pek çok farklı işle uğraşmış, müzik piyasasına girmek için yaptığı pek çok teşebbüs sonrasında nihayet yapımcı Gilbert Marouani ile tanışması hayatında bir dönüm noktası olmuştu. Ünlü yapımcıdan kendisini bir sınava tabii tutmasını istemişti Jourdan, Marouani de ona çoğu İtalyan şarkıcılara ait belli bir potansiyele sahip olduğuna inandığı melodileri verip bunları Fransızcaya uyarlamasını istemişti. Böylece o dönem Boby Solo’nun San Remo’da da yarışan Una lacrima sul viso adlı parçası da dâhil olmak üzere birçok İtalyanca şarkıyı Fransızcaya uyarlayan genç adam, bu parçanın Lucky Blondo tarafından kaydedilen Fransızca versiyonu sayesinde Marouani’nin takdirini kazanmış, ünlü menajer bunu: “Kaleminiz iyi ama aynı zamanda kulağınız da iyi, çünkü hem tanınan hem de tanınmayan söz yazarları arasında şarkının ismini müzikal anlamda kulağa hitap edebilmesi için ters çevirebilen sadece siz oldunuz” sözleriyle ifade etmişti. Zira şarkının İtalyanca ismi: “Yüzünde bir gözyaşı” anlamına gelirken Jourdan bunu Fransızcaya, melodiyle uyumlu olması için Sur ton visage une larme yani “Bir gözyaşı yüzünde” şeklinde uyarlamıştı. 

Gilbert Marouani sayesinde müzik dünyasına giriş yapan Jourdan, usta yapımcının onu, o dönemde ilk albümünün hazırlıklarını yapmakta olan Marie Laforêt’nin sanat direktörü olan kardeşi Roger Marouani’yle tanıştırması sayesinde kariyerinde yeni bir sayfa açma fırsatını yakalayacaktı. Marie Laforêt’nin ilk albümü için Danyel Gérard’la birlikte Les vendanges de l’amour’u kaleme alan Jourdan, ilerleyen yıllarda, “Altın Gözlü Kız” lakaplı sanatçının seslendireceği Ay tu me plais, Il a neigé sur Yesterday ve Rolling Stones’un Paint it black’inden uyarlanan Marie douceur, Marie colère gibi şarkıları yazacaktı. Bu parçalar arasında en sevdiğinin hangisi olduğu sorusuna, tereddüt etmeden Il a neigé sur Yesterday yanıtı veriyordu Jourdan. Beatles üyelerinin yollarını ayırma kararından alınan ilhamla yazılan bu şarkının ismini Yesterday üzerine karlar yağdı şeklinde çevirebiliriz Türkçeye. İngiliz grup resmi olarak 1970 yılında ayrılma kararı almıştı. Gruba büyük bir hayranlık besleyen Michel Jourdan da bunun üzerine topluluğun Hey Jude, Yellow Submarine, Penny Lane ve Michele gibi birçok ünlü şarkısını da andığı bir şarkı yazmaya karar vermişti. Parçanın müziği ise Jean-Claude Petit’ye aitti. Şarkının önce Sheila tarafından seslendirilmesi düşünüldü, sonra Richard Anthony de talip oldu parçaya ama en nihayetine kaydeden isim Marie Laforêt oldu İlk yayınlandığında fazla ilgi görmese de bir televizyon programı sonrasında kendine müzik listelerinin zirvesinde yer buldu Il a neigé sur Yesterday. 

Yetmişlerin başında Michel Jourdan’ın birlikte çalıştığı önemli yıldızlardan biri de Mike Brant’tı. Asıl adı Moshe Brand olan İsrailli sanatçı, kariyerine otellerde Yahudi halk şarkılarını seslendirerek başlamış, güçlü sesi ve sıcak gülümsemesiyle özellikle kadın izleyicilerden büyük ilgi görmüştü. 1968’in kış aylarında, bir otelde sahne aldığı Tahran’da, Sylvie Vartan ve Carlos’la karşılaşması Brant’ın hayatının dönüm noktası oldu. Vartan’ın teklifi üzerine Fransa’ya gelen genç adam burada besteci Jean Renard’la tanıştı. Renard’ın onun için yazdığı ilk şarkı ise 1970 tarihli Laisse-moi t’aimer idi. Şarkıyı tek kelime Fransızca bilmeden kaydeden Brant bu dezavantaja rağmen büyük yankı uyandırdı. Buna karşın şöhret basamaklarını hızla tırmanmak isteyen sanatçı, daha temkinli bir yol izlenmesi gerektiğini düşünen menajeri Renard’la ertesi yıl yollarını ayıracak ve Paris Saint Germain kulübünün kurucuları arasında da yer alan yapımcı Charles Talar’la çalışmaya başlayacaktı. Brant’ın bu yeni stüdyoya piyasaya sürdüğü ilk hit parça ise, Michel Jourdan’ın bir süre önce Fransızcaya uyarladığı Qui saura oldu. 1971’de düzenlenen San Remo Müzik Festivali'nde hem Ricchi e Poveri ikilisi hem de José Feliciano tarafından seslendirilen ve yarışmada ikinciliği elde eden Che sarà'nın Fransızca versiyonu da büyük ilgi gördü ve 1972’nin Nisan ayında piyasaya çıkmasının ardından iki ay boyunca Fransız listesinin zirvesinde yer aldı. Bu parça sayesinde başlayan Jourdan & Brant ortaklığı ise içlerinde C’est comme ça que je t’aime, Rien qu’une larme ve Dis-lui’nin de bulunduğu onlarca parçayla, Brant’ın genç yaştaki ölümüne kadar sürecekti.

Michel Jourdan’ın hayatında Charles Aznavour’un da çok önemli bir yeri vardı. Onun Ginette Reno, Linda de Suza ve Dorothée gibi farklı sanatçılar tarafından seslendirilen birçok bestesine söz yazan Jourdan, şöyle bahsediyor Aznavour’la tanışmasından ve onunla olan dostluğundan: “Ben kendimi bir şair olarak görmüyorum, bir yazar olarak da görmüyorum. Ben bir şarkı sözü yazarıyım. Tıpkı dostum Luc Plamondon gibi biz söz yazarıyım çünkü sadece bize ilham verecek müzikler üzerinde çalışıyoruz. Aznavour’a gelince, o benim için bir düş, adeta bir örnekti. Onu tek ustam olarak kabul ediyorum. Olağanüstü yeteneğinin dışında, son derece alçakgönüllü biriydi. Birinin yeteneği olduğunu hissettiğinde ona yardım etmek isterdi. Birlikte birçok sanatçı için şarkılar yazdık ve aramızda çok güçlü bir bağ oluştu. Bana ödevler verirdi. Bana piyanoda yaptığı bir besteyi dinletir, bunun üzerine söz yazmamı isterdi. İlk başta yazdığım birçok şeyi beğenmez ve üzerini çizerdi ancak zamanla daha az sözün üzerini çizmeye başladı ve benim bu mesleğe gerçekten tutkuyla bağlı olduğumu anladı.“ Yukarıda da belirttiğimiz gibi Jourdan & Aznavour ikilisinin şarkılarını seslendiren isimlerden biri de Linda de Suza’ydı. 1981 yılında bu iki usta ismin imzasını taşıyan Vous avez tout changé adlı parçayı kaydetmişti sanatçı. Aznavour’un tango & fado karışımı bestesinin üzerine Jourdan’ın yazdığı sözler Linda de Suza’nın geçmişine vurgu yapıyordu. Portekiz’den Fransa’ya göç eden sanatçı, müzik kariyerine başlamadan önce bir süre otellere temizlikçi olarak çalışmış ve o zor günleri asla unutmamıştı. Jourdan da: “Hatırlıyorum birçok defa ağlayan o Linda’yı, odasında yalnız başına, sonra bir gün değişir her şey, umut ederek değişir her şey, siz kalbimdeki her şeyi değiştirdiniz” sözleriyle genç kadının ağzından onun dinleyicilerine teşekkür ediyordu adeta. 

Repertuarında sözleri Michel Jourdan imzalı birçok şarkıya yer veren bir başka isim de Mireille Mathieu’ydü. Şu sıralar kariyerinin altmışıncı yılını kutladığı bir turnede olan sanatçı, yetmişlerde Jourdan’ın kaleme aldığı L’éblouissante luimere, Au dernier printemps de notre vie ve C’est mieux comme ça gibi parçaları seslendirirken sanatçının 1995 tarihli albümündeki altı parçanın sözleri yine Jourdan’ın imzasını taşıyordu. The Immigrant adını taşıyan orijinali, 1974’te gösterime giren Godfather 2 filminde yer alan Nino Rota bestesi C’est mieux comme ça'nın  Fransızca versiyonunu ilk kez 1975’te Dalida seslendirmiş, parça Mireille Matiheu’nün o yıl Almanya’da yayınlanan "Rendezvous mit Mireille" adlı albümünde de yer almıştı.

Marie Laforêt, Mike Brant, Linda de Suza, Dalida ya da Mireille Mathieu gibi kendi jenerasyonundan sanatçıların dışında 2000’li yıllarda Hélène Ségara, Kyo, Julie Zenatti ve Calogero gibi genç müzisyenlerle de çalışan Jourdan, ilerleyen yaşına karşın şarkı sözü yazmaya olan tutkusunun nasıl hâlâ devam ettiği ve bunun için ilhamı nereden aldığı sorusuna şu yanıtı veriyordu:  “Benim için en büyük ilham kaynağı müziktir. Müzik beni etkiliyorsa sorun yok ancak bir şey hissetmiyorsam, cevabım hayır olacaktır. Her türlü müziği dinlerim. Meşhur ya da tanınmamış isimler arasında ayrım yapmam. Chopin’in ya da Dmitri Şostakavoic gibi klasik müzik bestecilerinin eserlerine de söz yazdım. Örneğin Frank Michael tarafından seslendirilen bestesi Şostakoviç’e ait Toutes les femmes sont belles adlı parça Fransa’da çok büyük ilgi gördü, yaş ayrımcılığı yapmayan genç sanatçılardan biri olan Calogero için yazdığım şarkı da o yılın en sevilen parçalarından biri oldu.“ Jourdan'ın yakın dönem çalışmaları arasında yer alan Elle tu l'aimes, Hélène Ségara'nın 2000 yılında piyasaya çıkan ikincisi stüdyo albümünde bulunuyordu. Parça, ellili yıllarda Amália Rodrigues tarafından seslendirilen bir fadodan Fransızcaya uyarlanmıştı. Calogero'nun, 2004 tarihli "3" adlı albümünün en dikkat çeken parçalarından olan sözleri yine Jourdan imzalı Si seulement je pouvais lui manquer ise Türkçeye uyarlanmış, parçayı Sertap Erener Bir damla gözlerimde adıyla seslendirmişti.

2018’de otobiyografisi Mes refrains font chanter le monde’u (Nakaratlarım dünyaya şarkı söylettiriyor) kaleme alan sanatçı, yaşamının son günlerine kadar müziğe olan tutkusunu devam ettirdi. Şarkıları birer kilometre taşı olarak gördüğünü belirtiyordu Jourdan kendisiyle yapılan bir röportajda ve her şarkının bize bir yılı ya da bir dönemi hatırlattığını ifade ederek “Önemli olan şarkılar değil, o dönemde yaşananlardır. Ayrıca, eğer şarkı mutluluk doluysa, insanlara ancak iyiliği dokunabilir” diye ekliyordu. İlk notlarını duyar duymaz akıllara yetmişli yılları getiren bir parçalardan biri de Julio Iglesias tarafından seslendirilen Pauvres diables. O dönemde Dünya çapında bir şöhrete kavuşan Iglesias, Fransa’da da CBS stüdyosuyla anlaşma imzalamış, Fransızca şarkılardan oluşan ikinci albümünü de 1979’un Mayıs ayında piyasaya sürmüştü. Sanatçının İspanyolca şarkılarının Fransızca uyarlamalarının yer aldığı bu albümdeki on şarkıdan içlerinde Pauvres diables'ın da bulunduğu altısının sözleri Michel Jourdan imzasını taşıyordu.